Η επιστήμη πίσω από τις αισθήσεις

Οι καθημερινές εμπειρίες στη ζωή ενός μωρού μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη και διέγερση των αισθήσεών του, ενώ παρέχουν στους γονείς την ευκαιρία να καλλιεργήσουν την ικανότητα του μωρού τους να μαθαίνει, να σκέπτεται και να αναπτύσσεται.

 Η αφή του μωρού 

Η αφή είναι μία από τις πιο αναπτυγμένες αισθήσεις του μωρού όταν γεννιέται¹και, επομένως, θα πρέπει να επιδιώκετε το άγγιγμα ήδη από τις πρώτες στιγμές της ζωής του.²Το καθημερινό άγγιγμα επιδρά θετικά σε πολλούς τομείς ανάπτυξης του μωρού.

Συγκεκριμένα, το άγγιγμα έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει στα εξής:

• Μειώνει την κορτιζόλη, βιοδείκτη του άγχους, στον οργανισμό των μωρών και των γονιών^3,4

• Περιορίζει το αίσθημα κατάθλιψης της μητέρας και τα επίπεδα άγχους⁵

 H   όραση του μωρού 

Η οπτική επαφή είναι από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους για την επικοινωνία με το μωρό ⁶και, συνεπώς, οι γονείς θα πρέπει να αναζητούν ευκαιρίες για οπτική επαφή μαζί του από τη στιγμή της γέννησης¹, καθώς αυτό συμβάλλει στην υγιή ανάπτυξή του.²

Τα οπτικά ερεθίσματα είναι πολύ σημαντικά καθώς η όραση του μωρού αναπτύσσεται, από τη γέννησή του και περίπου έως την ηλικία των τριών ετών.⁷

• Από τη στιγμή που γεννιούνται τα μωρά προτιμούν να λαμβάνουν οπτικά ερεθίσματα με τα μάτια ορθάνοιχτα και μέσω της απευθείας επαφή με το βλέμμα.⁶

• Τα μωρά χρησιμοποιούν την απευθείας επαφή με το βλέμμα ως μορφή επικοινωνίας, ενώ οι νευρικές διεργασίες του εγκεφάλου τους βελτιώνονται, όταν οι γονείς τα κοιτάζουν μέσα στα μάτια.⁶

• Τα μωρά μαθαίνουν γρήγορα πώς να μεταδίδουν σημαντικές πληροφορίες μέσω των εκφράσεων, όπως ένα χαμόγελο με νόημα, παρατηρώντας τις συμπεριφορές των ανθρώπων γύρω τους.⁶

 Η ακοή του μωρού 

Η ακοή είναι μια εξίσου σημαντική αίσθηση για την επικοινωνία και τη συναισθηματική ανάπτυξη.

Οι ήχοι δεν δημιουργούν μόνο αναμνήσεις στις ακουστικές και γλωσσικές περιοχές του φλοιού του εγκεφάλου, αλλά επίσης αναπτύσσουν τις νευρολογικές συνδέσεις στο μεταιχμιακό σύστημα. ⁸

• Τα μωρά μπορούν να αναγνωρίσουν τη φωνή των γονιών τους, όπως φαίνεται από την αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα στην αριστερή, οπίσθια κροταφική περιοχή του εγκεφάλου.Στην περιοχή αυτή προκύπτουν και οι γλωσσικές διεργασίες και, επομένως, σχετίζεται με την ανάπτυξη των επικοινωνιακών και γλωσσικών ικανοτήτων.⁹

• Όταν τα πρόωρα βρέφη ακούνε τους γονείς να τους τραγουδάνε ή να τους μιλάνε με απαλό, καθησυχαστικό τόνο, παρατηρείται βελτίωση του καρδιακού ρυθμού τους, ενδυνάμωση της σχέσης ανάμεσα στα βρέφη και τους γονείς, ενώ το άγχος των γονιών που σχετίζεται με τη φροντίδα ενός πρόωρου βρέφους μειώνεται.¹⁰

 Η όσφρηση του μωρού 

Η όσφρηση είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος επεξεργάζεται απευθείας τις μυρωδιές. Η διέγερση της όσφρησης του μωρού συμβάλλει σημαντικά στην αναπτυξιακή διαδικασία, προωθώντας τη συναισθηματική, κοινωνική εξέλιξη αλλά και την ενίσχυση της μνήμης του^11,12, ενώ ένα από τα σημαντικότερα οφέλη είναι η θετική επίδραση στη μαθησιακή ικανότητα του μωρού, που προκύπτει όταν η οσφρητική διέγερση συνδυάζεται με τη διέγερση της αφής.²

Εξάλλου, η ικανότητα των μωρών να θυμούνται ένα άρωμα από τις πρώτες κιόλας ώρες της ζωής τους αποδεικνύεται από την καταπραϋντική και χαλαρωτική επίδραση που μπορεί να ασκήσει σε αυτά μια οικεία μυρωδιά. Όπως έχει αποδειχθεί, οι οικείες μυρωδιές μπορούν να ηρεμήσουν ένα νεογέννητο που υποφέρει από πόνους ή νευρικότητα¹³, αλλά και να παρηγορήσουν ένα μωρό που κλαίει.¹⁴

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Field T. Touch and Massage in Early Child Development. Touch Research Institutes. 2004;1-258.

2. World Health Organization. Integrating Early Childhood Development (ECD) activities into Nutrition Programmes in Emergencies. Why, What and How. 2014;1-16.

3. Hernandez-Reif M, Diego M, Field T. Preterm infants show reduced stress behaviors and activity after 5 days of massage therapy. Infant Behav Dev. 2007;30(4):557-561.

4. Field T, Cullen C, Largie S, et al. Lavender bath oil reduces stress and crying and enhances sleep in very young infants. Early Hum Dev. 2008;84(6):399-401.

5. Feijo L, Hernandez-Reif M, et al. Mothers’ depressed mood and anxiety levels are reduced after massaging their preterm infants. Infant Behavior and Development. 2006; 476-480.

6. Farroni T, Csibra G, Simion F, et al. Eye contact detection in humans from birth. Proc Natl Acad Sci U S A. 2002;99(14):9602-9605.

7. American Optometric Association. Infant’s Vision. www.aoa.org/patients-and-public/good-vision-throughout-life/childrens-vi.... 2014. Accessed 1/8/15.

8. Graven SN, Browne JV. Auditory development in the fetus and infant. Newborn Infant Nurs Rev. 2008; 8:187-193.

9. Dehaene-Lambertz G, Montavont A, Jobert A, et al. Language or music, mother or Mozart? Structural and environmental influences on infants’ language networks. Brains Lang. 2010; 114:53-65.

10. Loewy J, Stewart K, Dassler A, et al. The effects of music therapy on vital signs, feeding, and sleep in premature infants. Pediatrics. 2013;131:902-918.

11. Sullivan RM, Taborsky-Barba S, Mendoza R, et al. Olfactory classical conditioning in neonates. Pediatrics. 1991;87(4):511-518.

12. Herz RS. A naturalistic analysis of autobiographical memories triggered by olfactory visual and auditory stimuli. Chem Senses. 2004;29:217-224.

13. Rattaz C, Goubet N, Bullinger A. The calming effect of a familiar odor on full-term newborns. J Dev Behav Pediatr. 2005;26:86-92.

14. Sullivan R, Toubas P. Clinical usefulness of maternal odor in newborns: Soothing and feeding preparatory responses. Biol Neonate. 1998;74:402-408.